walter benjamin ne demek?
edebiyat eleştirmeni | resim = Walter Benjamin vers 1928.jpg }}
Walter Benedix Schönflies Benjamin, (15 Temmuz 1892,
Berlin - 26 Eylül 1940,
Portbou İspanya), Alman
filozof, edebiyat eleştirmeni, kültür tarihçisi ve estetik kuramcısı.
Yaşamı
Asimile olmuş bir Yahudi ailesinden gelmektedir. Antika ve sanat
galericisi babası Emil Benjamin ve annesi Pauline (Schönflies),
Berlin-Charlottenburg
doğumludur.
Walter Benjamin, aynı zamanda Doğu
Almanya’nın 1950'li yıllarda adalet
bakanlığını yapmış Hilde Benjamin’in
eniştesi ve Gertrud Kolmar ile Günther
Anders’in kuzenidir. Çocukluğunu Berlin’de
geçirmiştir. Lirik ve felsefi bir dille yazdığı “Berliner Kindheit um
Neunzehnhundert“ (Bin Dokuz Yüzlerin Başında Berlin'de Çocukluk) adlı
eseri onun bir anlamda otobiyografisidir. 1905-1907 yılları arasında
Türingiya’de reformist bir okulda okudu. Burada
kendisini derinden etkileyen ve öğrenci hareketlerine katılmasını
sağlayan öğretmeni Gustav Wyneken ile
tanıştı. 1912’de liseyi bitirdi ve
Freiburg (Breisgau)’da, Albert
Ludwigs Üniversitesi’nde felsefe, Alman Dili ve Edebiyatı
(Germanistik) ve sanat tarihi okudu. Ardından
şair Christoph Friedrich Heinle
ile sıkı bir arkadaş oldu. 1912-1913 kış sömestirinden itibaren
üniversite öğrenimine Berlin’de devam etti.
8 Ağustos 1914'te arkadaşı Christoph Friedrich
Heinle’nin intihar etmesi
Benjamin’i büyük bir şoka sokmuştu. Üzüntüsünü hafifletmek isteminden
dolayı kendini Heinle’nin bıraktığı eserlerini yayımlamak amacıyla bir
yayınevi aramaya vermişti. Wyneken’in giderek artan savaş heyecanı
Benjamin’in öğretmeni ile olan ilişkisinin 1915'ten itibaren bozulmasına
neden olmuştur. Aynı yıl üniversitede matematik öğrenimi gören
kendisinden beş yıl genç Gershom Scholem
ile tanıştı ve yaşamı boyunca onunla olan dostluğu devam etti. 1917'de
İsviçre Bern Üniversitesi'nden
Alman Romantizminde Sanat Eleştirisi Kavramı teziyle doktora yaptı.
Aynı yıl Dora Kellner ile evlendi. Evliliği 13 yıl sürdü. 1918’de
dünyaya gelen oğlu Stefan Rafael, 1972’de de ölmüştür.
Benjamin, Berlin’e döndüğünde serbest gazeteci ve yazar olarak çalışmaya
başladı. 1921’den itibaren Baudelaire’nin
hikâyelerinin çevirilerini yaptı. Eseri “Die Aufgabe des Übersetzers
(Çevirmenlerin Sorumlulukları)“ adı altında yayımlandı. Yine 1921’deki
“Zur Kritik der Gewalt (Şiddetin Kritiğine Dair)“ adlı eseri büyük
dikkat çekti.
Paul Klees’in Angelus Novus adlı resminden yola çıkarak Angelus Novus
adında bir dergi çıkarmak isteyen Benjamin, bu girişiminde başarısız
olunca 1924'te doçentlik yapmak üzere
Frankfurt’a gitti. Bu dönemde Theodor W.
Adorno ve Siegfried
Kracauer ile tanıştı. Doçentlik için
Almanların yas törenlerinin kaynağı üzerine 1925'te yazdığı tez
çalışmasının akademik dünyadaki ortodokslar bağlamında resmi olarak geri
çevrileceğini tahmin ettiğinden kurula girmekten vazgeçti.
1926-1927 yıllarını Paris’te geçirdi. Franz
Hessel ile birlikte Marcel
Proust’un çevirilerini yaptı. Özellikle
kaybolan, yitirilen zamanın arayışı üzerine. Komünizme olan ilgisi onu
1927 kışında Moskova'ya taşır. Ve burada kız
arkadaşı Asja Lacis’i ziyaret eder. 1930’lu yılların başlangıcında
Bertolt Brecht ile beraber radyo yayınları
planlar. 1932’de “Berliner Kindheit um Neunzehnhundert“ adlı kitabını
yazmaya başlar.
1932 ve 1933 yılları arasında İspanya’nın Balearen Adası’nda yaz
mevsimini geçirir. Jean Selz ile tanışması onun
uyuşturucuyla tanışması olur. Aynı zamanda
Hollandalı ressam Anna Maria Blaupot ten Cate’ye
aşık olur. İbiza ve Balearen arasında geçen bu zamanı yazar.
Nasyonal sosyalistlerin yaptırımı Benjamin’in Eylül 1933’de
Paris’e sürgün olarak gitmesinin nedenidir. Burada
kendisine destek olan Hannah Arendt ile
buluşmuştur. Finansal olarak kısmen New York'taki
göçmen Max Horkheimer uzantılı Frankfurt
Okulu’ndan gelen parayla geçimini
sağlıyordu.
Ernst Bloch, Theodor W.
Adorno ve Bertolt
Brecht’in etkisiyle 1930’larda giderek
Marksizm’e yakınlaşan Benjamin, 1933’te nasyonal
sosyalistlerin baskısıyla Almanya’yı terk ederek
sürgün hayatı yaşadığı diyebileceğimiz Paris’e
yerleşti. Burada edebiyat dergilerine ve New
York'ta Adorno ile
Horkheimer tarafından yayımlanan Zeitschrift
für Sozialforschung’a (Sosyal Araştırmalar Dergisi) eleştiri ve
denemeler yazdı. Geri döndüğünde kendisine ait olan son çalışması olan
Die Thesen über den Begriff der Geschichte (Tarih Kavramı Üzerine
Tezler)'i yayımladı. 1939
yılında, Alman mülteciler tarafından yayımlanan
bir dergide çıkan yazısı nedeniyle Alman vatandaşlığından çıkarıldı.
Almanların Fransa’yı işgal etmesi ve
Paris’teki evini Gestapo’nun
basması üzerine 1940’ta Fransa’nın güneyindeki
Portbou kentine kaçtı; burada polis tarafından
Gestapo’ya teslim edileceğini öğrenince aşırı
derecede morfin alarak intihar etti. İntiharı üzerindeki spekülatif
söylentiler vardır. Kendisinin şizoid olduğu ve bu yüzden intihar
ettiğine dair tek kaynak Theodor W.
Adorno'ya verilmek üzere Henny
Gurland'a dikte ettirdiği veda mektubudur.
Öte yandan Stalin'in ajanları tarafından morfin verilerek öldürülmüş
olduğu da diğer bir başka söylentidir.
Son dönemin yaşamış en büyük Marksist ideologlarından bir tanesidir. Her
ne kadar Karl Marx'ı kendi okuma listesinin son
sırasına bıraksa da, getirmiş olduğu eleştiriler Marksist kuram
açısından çok önemlidir.
II. Dünya Savaşı’ndan sonra Adorno ve
Scholem, Benjamin’in yazdıklarını büyük oranda yeniden düzenlediler ve
her şeyden önce 1970-1989 arası geniş kapsamlı olarak yayımlattıkları
Gesammelten Schriften (Toplu Yazılar), Benjamin’in yaşadığı yıllarda
yazın dünyasında başarısız gibi görünen ortamı ters yüz etti. Oysa
doktora tezi neredeyse hiç dikkate alınmamıştı. Doçentliğine dair
yazdıkları hatta, Frankfurt Üniversitesi’nce kismen reddedilmişti. Ancak
ölümünden sonra Benjamin’in bıraktıkları, sosyologların ve toplum
bilimcilerin başvurduğu önemli bir kaynak olarak hâlâ tazeliğini
korumaktadır.
Türkçeye çevrilmiş eserleri
- Esrar Üzerine (İmge, 2012)
- Fotoğrafın Kısa Tarihi (Agora, 2012)
- Bin Dokuz Yüzlerin Başında Berlin'de Çocukluk (Yapı Kredi, 2004)
- Sanat ve Edebiyatta Eleştiri (İletişim, 2010)
- Estetize Edilmiş Yaşam (Der, 1995)
- Brecht'i Anlamak,
(Metis, 1984)
- Moskova Günlüğü,
(Metis, 2001)
- Tek Yön, (Yapı Kredi, 1999)
- Parıltılar, (Belge,
1990)
- Son Bakışta Aşk,
(Metis, 1993)
- Pasajlar, (Yapı
Kredi, 1995)
- Epik Tiyatro Üzerine Üç
Metin, (Agora
Yayınevi, 2014)
- Hikâye Anlatıcısı, (Heretik, 2019)
Hakkında yazılanlar ve başka dilde kaynaklar
- Wolfgang Bock: Walter Benjamin – Die Rettung der Nacht. Sterne,
Melancholie und Messianismus. Aisthesis-Verlag, Bielefeld 2000,
ISBN 3-89528-260-X
- Susan Buck-Morss: Dialektik des Sehens. Walter Benjamin und das
Passagen-Werk. Suhrkamp, Frankfurt am Main 2000, ISBN 3-518-29071-1
- Peter Bulthaup (Hrsg.): Materialien zu
Benjamins Thesen „Über den Begriff der Geschichte“, Beiträge und
Interpretationen. Suhrkamp, Frankfurt am Main 1975, ISBN
3-518-07721-X
- Jacques Derrida: Gesetzeskraft. Der
„mystische Grund der Autorität“. Suhrkamp, Frankfurt am Main 1996,
ISBN 3-518-13331-4
- Jacques Derrida: *Wie nicht sprechen. Verneinungen.*Wien 1989.
(Passagen Verlag)
- Jacques Derrida: Falschgeld. Zeit geben I. München 1993. (Wilhelm
Fink Verlag)
- Jacques Derrida: Aufzeichnungen eines Blinden. München 1997. (W.
Fink Verlag)
- Jacques Derrida: Einsprachigkeit. München 2003. (W. Fink Verlag)
- Jacques Derrida: Des tours de Babel.- In: J. Derrida, Psyché.
Inventions de l'autre, Paris (Éditions Galilée) 1987, S. 203–237.
- Peter Dudek: Fetisch Jugend. Walter Benjamin und Siegfried Bernfeld
– Jugendprotest am Vorabend des Ersten Weltkriegs, Bad Heilbrunn:
Julius Klinkhardt, 2002
- Justus Fetscher: Nach Port Bou. Walter Benjamin in der Literatur.
In: literaturkritik.de, Nr. 9, September 2006 – Schwerpunkt: Walter
Benjamin
(Volltext)
- Dominik Finkelde: Benjamin liest
Proust. Mimesislehre - Sprachtheorie - Poetologie . München 2003.
(W. Fink Verlag)
- Christine Fischer-Defoy (Hrsg.): ... wie überall hin die Leute
verstreut sind. Das Adressbuch des Exils 1933-1940 Leipzig 2006.
(Koehler&Amelang)
- Stefan Gandler: Tarih Meleği Neden Geriye
Bakiyor?.
In: Cogito. Üç Aylık Düşünce Dergisi, İstanbul, Yapı Kredi
Yayınları, nr. 52, fall 2007, p. 161-181.
- Stefan Gandler: Tarih Meleği Neden Geriye Bakiyor? II.
Bölüm.
In: Cogito. Üç Aylık Düşünce Dergisi, İstanbul, Yapı Kredi
Yayınları, nr. 59, summer 2009, p. 21-47.
- Jürgen Habermas: Bewußtmachende oder
rettende Kritik. Die Aktualität Walter Benjamins. (1972). In: J.H.:
Politik, Kunst und Religion. Essays über zeitgenössische
Philosophen. Reclam, Stuttgart 1978 (aktuelle Neuauflage 2006) ISBN
3-15-009902-1, S. 48-95
- Christiaan L. Hart Nibbrig (Hrsg.): Übersetzen. Walter Benjamin.
Suhrkamp, Frankfurt am Main 2001, ISBN 3-518-12041-7 (Tagungsband zu
einem Kongress zur Theorie der Übersetzung in Lausanne 1993)
- Anselm Haverkamp (Hrsg.): Gewalt und
Gerechtigkeit. Derrida–Benjamin. Suhrkamp, Frankfurt am Main 1993,
ISBN 3-518-11706-8
- Werner Hamacher: Die Geste im Namen.
Benjamin und Kafka.– In: W. Hamacher, Entferntes Verstehen,
Suhrkamp, Frankfurt a.M. 1998, ISBN 3-518-12026-3, S. 280ff.
- Ralf Konersmann: Erstarrte Unruhe. Walter Benjamins Begriff der
Geschichte. Fischer, Frankfurt am Main 1991, ISBN 3-596-10962-0
- Rudolf Maresch: GespensterVerkehr. Derrida liest Benjamins „Zur
Kritik der Gewalt“. E-Text als
PDF
- Winfried Menninghaus: Walter Benjamins Theorie der Sprachmagie.
Suhrkamp, Frankfurt am Main 1995, ISBN 3-518-28768-0
- Pierre Missac: Walter Benjamins Passage. Suhrkamp, Frankfurt am
Main 1991, ISBN 3-518-58089-2
- Stephan Moebius: Die Zauberlehrlinge. Soziologiegeschichte des
Collège de Sociologie 1937–1939. UVK, Konstanz 2006, ISBN
3-89669-532-0
- Stéphane Mosès: Der Engel der Geschichte. Franz Rosenzweig, Walter
Benjamin, Gershom Scholem. Jüdischer Verlag, Frankfurt am Main
1992, ISBN 3-633-54088-1
- Marian Nebelin: Walter Benjamin und die Besiegten. Theologie –
Verlust – Geschichte. (= Poetica. Schriften zur
Literaturwissenschaft, Bd. 96). Verlag Dr. Kovac, Hamburg 2007, ISBN
978-3-8300-3035-5
- Michael Opitz, Erdmut Wizisla (Hrsg.): Benjamins Begriffe. 2
Bände. Suhrkamp, Frankfurt am Main 2000, ISBN 3-518-12048-4
- Jean-Michel Palmier: Walter Benjamin - Lumpensammler, Engel und
bucklicht Männlein. Ästhetik und Politik bei Walter Benjamin,
Herausgegeben und mit einem Vorwort von Florent Perrier. Aus dem
Französischen von Horst Brühmann, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main
2009 ISBN 978-3-518-58536-8
- Sandro Pignotti: Walter Benjamin - Judentum und Literatur.
Tradition, Ursprung, Lehre mit einer kurzen Geschichte des
Zionismus. Rombach, Freiburg 2009, ISBN 978-3-7930-9547-7
- Rainer Rochlitz: Le désenchantement de l'art. La philosophie de
Walter Benjamin. Gallimard, Paris 1992, ISBN 2-07-072777-7
- Rudel, Tilla (2006) : Walter Benjamin L’Ange assassiné, éd.
Menges - Place Des Victoires, 2006
- Ingrid Scheurmann / Konrad Scheurmann: Dani Karavan – Hommage an
Walter Benjamin. Der Gedenkort 'Passagen' in Portbou. Deutsch /
Englisch. Zabern, Mainz 1995, ISBN 3-8053-1865-0
- Ingrid Scheurmann: Neue Dokumente zum Tode Walter Benjamins.. AsKI
e.V., Bonn 1992, ISBN 3-87816-080-1
- Giulio Schiavoni: Walter Benjamin. Il figlio della felicità. Un
percorso biografico e concettuale. Einaudi, Turin 2001, ISBN
88-06-15729-9
- Wolfgang Schlüter: Walter Benjamin. Der Sammler & das geschlossene
Kästchen. Jürgen Häusser, Darmstadt 1993, ISBN 3-927902-85-3
- Detlev Schöttker: Konstruktiver Fragmentarismus. Form und Rezeption
der Schriften Walter Benjamins. Suhrkamp, Frankfurt am Main 1999,
ISBN 3-518-29028-2
- Hermann Schweppenhäuser: Ein Physiognom der Dinge. Aspekte des
Benjaminschen Denkens. Zu Klampen, Lüneburg 1992, ISBN
3-924245-24-X
- Hermann Schweppenhäuser: Zum Geschichtsbegriff Walter Benjamins.
In: Geschichte denken. Lit, Münster 1999, ISBN 3-8258-4176-6, S.
95ff.
- Raffaella Soldani: Walter Benjamins Ideenlehre. Dissertation,
Universität Freiburg i. Br. 2005
(Volltext)
- Marleen Stoessel: Das vergessene Menschliche. Zu Sprache und
Erfahrung bei Walter Benjamin. Hanser, München und Wien 1983, ISBN
3-446-13766-1
- Rolf Tiedemann: Studien zur
Philosophie Walter Benjamins. Mit einer Vorrede von Theodor W.
Adorno. Europäische Verlagsanstalt, Frankfurt am Main 1965 (2.
Aufl.: Suhrkamp, Frankfurt am Main 1973, ISBN 3-518-00644-4)
- Rolf Tiedemann: Dialektik im Stillstand. Versuche zum Spätwerk
Walter Benjamins. Suhrkamp, Frankfurt am Main 1983, ISBN
3-518-28045-7
- Rolf Tiedemann: Die Abrechnung. Walter Benjamin und sein Verleger.
Hamburg 1989, ISBN 3-927623-91-1
- Rolf Tiedemann u. a. (Hrsg.): Walter Benjamin 1892–1940.
Ausstellung des Adorno-Archivs Frankfurt in Verbindung mit dem
Deutschen Literaturarchiv Marbach. (= Marbacher Magazin; 55).
Deutsches Literaturarchiv, Marbach am Neckar 1990 (3. erw. Auflage
- Rolf Tiedemann: Mystik und Aufklärung. Studien zur Philosophie
Walter Benjamins. edition text + kritik, München 2002, ISBN
3-88377-708-0
- Walter Benjamin Archiv (Hrsg.): Walter Benjamins Archive. Bilder,
Texte, Zeichen. Suhrkamp, Frankfurt am Main 2006, ISBN
3-518-41835-1
- Leo Truchlar: Walter Benjamin: Das Passagen-Werk.– In: Leo
Truchlar, Schwelle. Passage. Verwandlung, Wien (LIT Verlag)
2006, S. 135ff.
- Sigrid Weigel: Entstellte Ähnlichkeit.
Walter Benjamins theoretische Schreibweise. Fischer, Frankfurt am
Main 1997, ISBN 3-596-12964-8
- Sigrid Weigel: Walter Benjamin. Die Kreatur, das Heilige, die
Bilder. Fischer, Frankfurt am Main 2008, ISBN 978-3-596-18018-9
<div class="references-small">
## İç bağlantılar
Dış bağlantılar
Orijinal kaynak: walter benjamin. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler